سیستم های تصمیم گیری چند معیاره و پشتیبان تصمیم گیری در مدیریت ریسک سیلاب

کشور ایران در توزیع وقوع بلایای طبیعی ناشی از سیلاب جزء مناطق پرخطر و آسیب پذیر است. رویکردهای سنتی مقابله با سیلاب که عمدتا ماهیت سازه ای دارند، کارایی خود را از دست داده و رویکردهای نوین که بر کاهش عواقب ناشی از سیلاب تاکید دارند در حال گسترش می باشد. در مدیریت ریسک سیلاب برای رسیدن به توسعه پایدار دو روش مقاومتی و انعطاف پذیری وجود دارد. انعطاف پذیری را می توان به عنوان توانایی نواحی سیل زده در مقابل سیلاب به وسیله بازیابی یعنی بازگشت به شرایط طبیعی قبلی خود تعریف نمود. از طرف دیگر مقاومت، توانایی دوام آوردن سیستم در مقابل اغتشاش بدون هیچ واکنشی می باشد. برای کمی سازی مفهوم انعطاف پذیری که باعث افزایش تحمل سیستم فیزیکی-اقتصادی-اجتماعی در معرض سیلاب می شود، شاخص هایی توسط محققین قبلی تعریف شده است. سیستم های تصمیم گیری چند معیاره به عنوان ابزاری برای اولویت بندی استراتژی های انعطاف پذیر مختلف که در مدیریت سیلاب مطرح شده، مورد استفاده قرار می گیرد. در تصمیم گیری چند معیاره با ارزیابی شاخص های موجود در هر یک از استراتژی ها، سناریو یا استراتژی ها رتبه بندی می شوند. در مطالعه موردی حاضر، بازه ای از حوضه آبریز گرگانرود از پایین دست سد گلستان یک تا پایین دست شهر گنبد را شامل می شود. هفت استراتژی مدیریتی توسط چند روش گوناگون از سیستم های تصمیم گیری چند معیاره با هم مقایسه و رتبه بندی می شود. به منظور تحلیل تغییر نتایج در اثر عدم قطعیت های موجود در مقادیر، تحلیل حساسیت روی نتایج انجام شده و الویت بندی نهایی ارایه شده است. هفت استراتژی متفاوت شامل استراتژی سازه ای و غیر سازه ای توسط روش های تصمیم گیری چند معیاره و از نظر انعطاف پذیر ی و با شاخص های انعطاف پدیری مقایسه و اولویت بندی شد ه اند. با اولویت بندی استراتژی ها توسط روش های تصمیم گیری چند معیاره ، استراتژی کانال انحراف (رودخانه سبز) به عنوان مناسب ترین گزینه از نظر انعطاف پذیر ی انتخاب شد ه است.